Ғұндар қайда кетті? Шикі етті жейтін жабайы және қатыгез варварлар туралы алаңдатарлық қауесеттер
376 жылдың күзінде Орта Дунай жазығынан Қара теңіз жағалауына дейінгі аумақтарға қоныстанған халықтар қоныс аудара бастады. Рим империясының шығыс провинцияларында шикі етті жеп, жолындағының бәрін жойып жіберетін кейбір жабайы және қатыгез варварлар туралы алаңдатарлық қауесеттер тарады.
Көп ұзамай кешегі жаулары – остготтар мен вестготтардың елшілері римдіктерге империя территориясына қоныстануды өтініп келеді.
Бұл алаңдаушылықтың басты себебі Еуропаға еніп кеткен ғұн ордалары болды. Олардың кім екенін және қайдан келгендерін сол кезде ешкім білмейтін. Рим тарихшыларының бірі Аммиан Марселлин оларды Меотиан батпағынан, яғни Азов теңізінен шыққан деп есептеді. Қазіргі зерттеушілер оларды біздің дәуірімізге дейінгі 220 жылдан біздің заманымыздың 2 ғасырына дейін Қытайдың солтүстігіндегі далаларды мекендеген синну халқымен байланыстырады. Бұлар Орталық Азияда кең байтақ көшпелілер империясын құрған алғашқы тайпалар еді. Кейін олардың бір бөлігі Еуропаға жетіп, жаңа ғұн этникалық тобын құраған түркі, шығыс сармат және угор тайпаларымен араласып кетті.
Олардың шапқыншылығы ұлы көштің, дәлірек айтсақ, оның екінші толқынының басталуын белгілеген негізгі факторлардың бірі болып саналады. Осындай алапат зардаптарға әкелген ұзақ сапарда оларды көшпелілердің тұрақты мәселесі және олардың тұрақты көшіп-қонуының себебі болып табылатын жайылымдық жерлердің кедейленуі итермелейтіні анық. Бұл да олардың Қытаймен үнемі қақтығыстарының себебі болды, нәтижесінде Ұлы Қытай қорғаны салынды. Алайда б.з.б 1 ғасырда Қытай Ғұн мемлекетінің азаматтық қақтығыстар салдарынан әлсіреуін пайдаланып, оларды талқандатып жеңіліске ұшыратты, бұл сан ғасырлық қайшылықтарды қорытындылады.
Сюнну мемлекеті ыдырап, оның әр түрлі бөліктері Азия мен Еуропаға шашырап кетті. Кейбір ең үмітсіз, немесе, Гумилевтің айтуы бойынша, пассионерлер Батысқа қоныс аударды, олар біздің дәуіріміздің 2-ші ғасырдың 50-жылдарында Қазақстан арқылы өтіп, Еділ жағасына дейін жетті. 360 жылдан кейін, мүмкін, тағы да жалпы салқындағандықтан, олар Еділді кесіп өтіп, Батысқа сапарын жалғастырды, онда олар Аландар мен Остроготтарды жеңді. Аммиан Марселлин оны былай сипаттайды: «Грейтунгтармен шектесетін және әдетте танайттар деп аталатын аландардың жерінен өткен ғұндар олардың арасында жан түршігерлік қырып-жою және ойран салып, тірі қалғандарымен одақ құрып, оларды өзіне қосып алды. оларды өздеріне. Олардың көмегімен олар остготтардың патшасы Эрманариктің кең және құнарлы жерлеріне тосын шабуылмен батыл басып кірді. Олардан кейін көшпелілердің қысымымен вестготтар мен остготтар болып екіге бөлінген готтар келді. Ғұндар Рим шекарасына жақын Солтүстік Қара теңіз аймағының территорияларына берік қоныстанды.
